Όταν διάβασα πριν από λίγες μέρες στο http://www.sync.gr/ (τον κατάλογο των ελληνικών μπλογκ) ότι η πρώτη Ιουνίου ορίστηκε μέρα επετείου για την Αμαλία από όλα τα ελληνικά μπλογκ ένιωσα μία απροσδιόριστη σύγχυση. Τι θα πει επέτειος για τα μπλογκ; Πως ορίστηκε, από ποιόν, ποιός το αποφάσισε, έπρεπε κι εγώ να πάρω μέρος σε αυτή την επέτειο και αν ναι τι ακριβώς έπρεπε να κάνω; Άρχισα λοιπόν να περιπλανιέμαι στην μπλογκόσφαιρα μήπως και έβρισκα απάντηση στα ερωτήματά μου. Τα περισσότερα μπλογκ είχαν ήδη αναρτήσει ποστ σχετικά με το ζήτημα, άλλα απλά προσκαλούσαν τους επισκέπτες να αναρτήσουν στο μπλογκ τους τη φωτογραφία της Αμαλίας την 1η Ιουνίου. Πολύ γρήγορα η αρχική μου σύγχυση έδωσε τη θέση της σε μία ενόχληση. Είχα επισκεφτεί κι εγώ το μπλογκ της Αμαλίας στο παρελθόν και είχα μάθει την ιστορία της, αλλά δεν μπορούσα να καταλάβω τι ήταν αυτό που ωθούσε τους άλλους μπλόγκερ να αναρτούν, με τόση ευκολία και περισσό συναίσθημα, ποίηματα και συλλυπητήρια μηνύματα. Επειδή, λοιπόν, όλη αυτή η «επέτειος», της οποίας τα προεόρτια είχαν αρχίσει ήδη τρεις μέρες νωρίτερα, μου φάνηκε κάπως μακάβρια, και επειδή μάλλον έχω και μια σχετική νεκροφοβία, αποφάσισα να κλείσω το ίντερνετ και να απέχω σιωπηλά. Έτσι κι αλλιώς, δεν υπάρχει τίποτα που να με υποχρεώνει να βάλω τη φωτογραφία της και να «πενθήσω», σκέφτηκα.Η απόφαση αυτή της αποχής με βασάνιζε δυο μέρες. Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι ένιωθα άσχημα. Όχι για την ασέβεια, που ενδεχομένως θα σήμαινε η αποχή μου απ’την επέτειο, προς το πρόσωπο της κοπέλας, αλλά για την απουσία μου από εκείνο που άλλοί άνθρωποι γύρω μου βίωναν σαν ένα συλλογικό γεγονός. Τελικά υπάρχει μπλογκόσφαιρα σκέφτηκα, και αποφάσισα να γράψω αυτό το ποστ.
Ένας κορυφαίος ανθρωπολόγος των ημερών μας, ο Ρενέ Ζιράρ, γράφει 
στο κλασικό πια βιβλίο του Η βία και το ιερό ότι ο θάνατος είναι η χειρότερη μορφή βίας που μπορεί να υποστεί ο άνθρωπος. Είναι μια βία υπερφυσική, εξαιρετικά ολέθρια και μεταδοτική. Με το θάνατο, η βία παρεισφρέει στην κοινότητα των ζωντανών και αυτοί με τη σειρά τους οφείλουν να προστατευτούν από αυτήν και να διαφοροποιηθούν με κάποιον τρόπο από τον κόσμο των νεκρών. Έτσι, απομονώνουν τον θάνατο, δημιουργώντας ένα κενό γύρω από αυτόν. Παίρνουν κάθε είδους προφυλάξεις και κυρίως οργανώνουν επικήδειες τελετές, ανάλογες με όλα τα άλλα έθιμα που αποσκοπούν στον εξαγνισμό και το διωγμό της ολέθριας αυτής βίας του θανάτου. Ο θάνατος του απομονωμένου θύματος είναι το τίμημα που πρέπει να πληρωθεί για να μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει η συλλογική ζωή. Ένα μόνο ον αρκεί να πεθάνει για να ενισχυθεί η αλληλεγγύη ανάμεσα στους ζωντανούς.Αντίστοιχα, δεν μπορεί να υπάρξει μορφή κοινωνικής ζωής χωρίς να έχει προηγηθεί ένα πρωταρχικό θεμελιώδες γεγονός –ένα γεγονός ιδρυτικής βίας– πάνω στο οποίο να στηριχτεί.
Οι θρησκείες, οι λαϊκοί μύθοι και αρχαίες ελληνικές τραγωδίες είναι γεμάτες από τέτοια πρωταρχικά γεγονότα βίας (κυρίως θυσίες) στη βάση των οποίων δημιουργήθηκαν νέες κοινωνικές τάξεις πραγμάτων: ο ξεπεσμός των πρωτόπλαστων από τον παράδεισο, η θυσία του Αβραάμ, η θυσία του Ιησού, η θυσία της Ιφιγένειας, της Αντιγόνης, του Οιδίποδα, οι διονυσιακές τελετές, ο μύθος του μινόταυρου κτλ. Κάποιος καλείται να παίξει εκουσίως ή ακουσίως το ρόλο του εξιλαστήριου θύματος για να μπορέσει μετά να αποκατασταθεί η τάξη χάρη στη θυσία του. Η εγκατάσταση της νέας αυτής τάξης πραγμάτων σηματοδοτεί και τη σύσφιξη του δεσμού ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας που προκύπτει από το εκάστοτε γεγονός της ιδρυτικής βίας.Και για να επανέλθουμε, η επέτειος αυτή της 1ης Ιουνίου για την Αμαλία σημειοδοτεί δύο πράγματα: αφενός, την ανάγκη μας να εξαγνίσουμε το θάνατο, που χτύπησε τη νεότευκτη και ιδιότυπη κοινότητά μας. Τον μνημονεύουμε και τον γιορτάζουμε, όχι γιατί μας αρέσει, αλλά για να τον ξεπεράσουμε. Αφετέρου, η επέτειος αυτή σημειοδοτεί την ίδρυση της ίδιας της κοινότητας μας,
της ελληνικής μπλογκόσφαιρας. Σύμφωνα με τη θεωρία του Ζιράρ, η Αμαλία είναι το εξιλαστήριο θύμα. Φυσικά η ελληνική μπλογκόσφαιρα δεν τη θυσίασε επί τούτου. Απλά ιδιοποιήθηκε και μνημόνευσε το γεγονός του θανάτου της. Σύμφωνα από την άλλη, με τη δομιστική ανθρωπολογία του Λεβί Στρώς, ο θάνατος της Αμαλίας είναι το ιδρυτικό εκείνο «αρνητικό γεγονός» που θα προκαλέσει τη γέννηση μίας σειράς θετικών γεγονότων – με τον 
ίδιο τρόπο που στη δομιστική ανθρωπολογία η απαγόρευση της αιμομοιξίας (αρνητικό γεγονός) προκαλεί το γάμο με άτομα του αντίθετου κλαν και ευνοεί έτσι τη σύναψη των κοινωνικών δεσμών (θετικό γεγονός). Το πρόσωπο της Αμαλίας γίνεται σήμερα το τοτέμ της κοινωνίας των μπλόγκερ. Ένα τοτέμ με το οποίο όλοι ταυτιζόμαστε και μέσω του οποίου όλοι αναπαριστώμαστε. Το λατρεύουμε με την τελετή μας αυτή για να εγκαθιδρύσουμε την ύπαρξη μας, ως συνόλου πια και όχι ως μεμονωμένων ανθρώπων που απλά κάνουμε τις νευρώσεις μας ημερολόγια.
19 σχόλια:
Χαρητίνη
Ανήρτησα το link του blog σου στο φόρουμ του Πανεπιστημίου μου - Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Παν. Αθηνών - σε ένα topic για την Αμαλία. Το link του topic για να παρακολουθήσεις τα σχόλια είναι το εξής: http://www.media.uoa.gr/emme/mediaforum/dialogue_view_topic.php?id=6855
Υπάρχει ήδη ένα σχόλιο όπως θα δεις (η Ρήγου που αναφέρεται στο σχόλιο είναι μια καθηγήτρια Πανεπιστημίου). Ειδικότερα για το άρθρο σου μου άρεσε πάρα πολύ. Μου αρέσουν γενικά τα κείμενα που έχουν κάτι διαφορετικό να πουν. Κυρίως όμως για το γεγονός ότι αποτελεί απάντηση στην μονολογική και μονοδιάστατη κριτική της Aμάντας Mιχαλοπούλου. Δεν θέλω να επεκτείνω τον προβληματισμό γιατί έτσι θα αδικούσα την βασική σου επιχειρηματολογία πάνω στην οποία νομίζω οι αναγνώστες πρέπει να αναστοχαστούν. Και για να μην γράφω άλλο σχόλιο, δεν γνώριζα ότι ο Boltanski ανήκει στους κύριους εκφραστές της «πραγματιστικής κοινωνιολογίας». Έχω πάντως στο νου μου να διαβάσω το Νέο πνεύμα του καπιταλισμού διότι εξάλλου το είχα συμπεριλάβει και στην ενδεικτική βιβλιογραφία της πρότασής για την διδακτορική μου διατριβή. Εκτός από ευχάριστη μπορεί να φανείς και χρήσιμη με τις συμβουλές και τις γνώσεις σου :p
Ευάγγελε,
ένα ευχαριστώ είναι λίγο, αλλά οτιδήποτε παραπάνω θα ήταν ακόμη λιγότερο...
Το ότι η Αμαλία θα αποτελέσει το τοτέμ ήταν προφανές από τότε που άρχισε να γίνεται γνωστό το blog της. Η ιστορία και οι ζωές μας είναι τόσο γεμάτες από παρόμοια παραδείγματα που δεν καταλαβαίνω γιατί χρειάζεται τόση πολύπλοκη ανάλυση για την περιγραφή του προφανούς. Και εντάξει, οι επαγγελματίες φιλόσοφοι το κάνουν για να γεμίζουν σελίδες, ένας blogger γιατί το κάνει? Οι καινούριες μορφές επικοινωνίας δεν αφορούν μόνο τα μέσα και της τεχνολογίες αλλά και τον τρόπο που γράφουμε. Οι αναφορές σε οποιονδήποτε, όσο φλύαρος και αν είναι, χρησιμεύουν στο να δομήσουμε την σκέψη μας όχι στο να αναπαράγουμε την φλυαρία του.
Χρήστο,
πολλές φορές για να καταφέρουμε να αρθρώσουμε κάτι πρωτότυπο είμαστε αναγκασμένοι να περάσουμε μέσα από την επανάληψη του προφανούς. Τώρα το αν η επανάληψη αυτή θα είναι φλύαρη και περίπλοκη ή μεστή και χρήσιμη εξαρτάται από τις εκφραστικές δυνατότητες του καθενός, ο οποίος είναι και ο μόνος υπεύθυνος για το επιτυχημένο ή το αποτυχημένο αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση όμως, η επανάληψη της όποιας "φιλοσοφικής ρητορείας" σε ένα μπλογκ διαφέρει από την επανάληψή της σε ένα βιβλίο ακριβώς στο ότι μπορεί άμεσα να σχολιαστεί, να κριθεί και να κατακριθεί. Και αυτή είναι ήδη μια πρώτη νίκη.
Έχεις δίκιο
καλημέρα:)
μου έκανε εντύπωση αυτό το σημείο:
"...αλλά για την απουσία μου από εκείνο που άλλοί άνθρωποι γύρω μου βίωναν σαν ένα συλλογικό γεγονός. Τελικά υπάρχει μπλογκόσφαιρα σκέφτηκα, και αποφάσισα να γράψω αυτό το ποστ...."
η σημερινή κατάσταση οπως διαμορφώνεται απο ένα ακαθόριστο πλήθος απο διαπροσωπικές οριζόντιες εκφράσεις στο δίκτυο, μπορούν πράγματι να αναπαρασταθούν ως συλλογικότητες?
Πράγματι μπορούν οι ανοιχτές και οριζόντιες σχέσεις να αναφέρονται σε αναπαραστατικές κάθετες δομές?
Τις οριζόντιες και μάλιστα ανώνυμες σχέσεις στα δίκτυα, δεν ξέρω αν μπορούμε να τις αναπαραστήσουμε ποτέ σαν τσαμπιά ανθρώπινων νοημάτων.
Δηλαδή, δεν νομίζω πως οι σχέσεις όπως ξεδιπλώνονται στα δίκτυα αναφέρονται στη σχέση "εγώ και η γλώσσα μας" ή αν προτιμά κανείς το παλαιώτερο "εγώ και οι ιδέες", ή έστω "εγώ και η μπλογκόσφαιρα".
Αυτό που εκφράζεται σήμερα στις διαπροσωπικές διαδράσεις, ναι, χρησιμοποιεί τις αναπαραστατικές τεχνολογίες αλλά δεν αναφέρεται σε αυτές. Αναφέρεται στο άνοιγμα προς τις άγνωστες ανώνυμες ανεξέλεγκτες διαπροσωπικές σχέσεις.
Που σημαίνει οτι σχεδόν σε κάθε οριζόντια διαπροσωπική μας πράξη, ανασυστήνεται η γλώσσα ετσι ώστε να διατηρούνται ανοιχτοί οι δίοδοι της διανθρώπινης σχέσης. Οι εκφράσεις που αναφέρονται στις ζωντανές διαδραστικές σχέσεις ανοίγονται διαρκώς σε κριτική στο παρελθον της γλώσσας, που οι ίδιες οι σχέσεις αυτές χρησιμοποιούν.
Στις ζωντανές σχέσεις η γλώσσα κινείται, αναπλάθεται διαρκώς. Οταν λέω γλώσσα εννοώ το απλούστερο: τίς φράσεις, το τρόπο σκέψης μέσα μου. Τις φράσεις με τις οποίες είμαι. Η γλώσσα του παρελθόντος (μου), οι αναπαραστάσεις που ξέρουμε κρίνονται μέσα από τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της επόμενης απροσδόκητης στιγμής. Και αυτό είναι κατι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία.
-" ... την απουσία μου από εκείνο που άλλοί άνθρωποι γύρω μου βίωναν ... " -
Οι ανεξέλεγκτες και απροσδόκητες σχέσεις είναι που προ-καλούν για κάποια, όπως λένε πολυ σωστά, θολωμένη αναπαράσταση.
Μα, είναι επίσης γνωστό, πως όποιος μπροστά σε μια πρόκληση αντί να κολυμπήσει, ψαχνει το "λόγο" της πρόκλησης, αρνείται να τη ζήσει. Ο "λόγος" είναι ή άρνηση στις "θολές" προκλήσεις. Χάνεται και η πρόκληση και το νόημα που θα παραχθεί απ την ζωντανη συν-διαλλαγή, αλλά και η προκλητική ανακατασκευή του γραμμένου παρελθόντος, οπως αυτό θα προβάλεται στο προκλητικό παρόν.
Η ξύλινη γλώσα των τοτεμ, ακριβώς, είναι εκείνη η ανθρώπινη τεχνολογία με την οποία, σε μια προκαθορισμένη και ελεγχόμενη κοινότητα παράγεται η συγκράτηση στις νεκρές ρίζες, με στόχο την "άρνηση" μπρος στους άγνωστους ορίζοντες που ανοίγονται απ τη απροσδιόριστη πραγματικότητα.
Η ξύλινη γλώσσα των "νεκρών", των εξαρτημένων και των φυλακισμένων δεν συν-άδει στίς ανεξέλεγκτες και απροσδιόριστες διανθρώπινες δράσεις στα δίκτυα. Η απροσδιοριστία της επόμενης κίνησης είναι που συνδέει προκλητικά στη χαρά της ζωής. Η γνώση έρχεται κατόπιν εορτής.
Οποιοι [μ.μ.ε. κ.λ.π.] ψάχνουν για αναπαραστατικούς προσδιορισμούς στις οριζόντιες διανθρώπινες σχέσεις, δείχνουν πως επιμένουν να παίζουν ακόμη τον παμπάλαιο ρόλο των διαμορφωτών, των επιτρόπων και των επιμελητών των παρόντος.
Δηλαδή να ενσαρκώνουν το ρόλο όπως περιγράφεται στους ορισμούς της "γλώσσας του επιμελητή".
Μέσα και μόνον μέσα στις ανεξέλεγκτες, απροσδιόριστες και απροσδόκητες σχέσεις αναπροσδιορίζονται τα νοήματα που ο "επιμελητής" αρνείται να συζήσει. Εξ αιτίας του προσδιορισμένου ρόλου που επιθυμεί να ενσαρκώνει.
Δήμο,
Διάβασα αρκετές φορές το σχόλιο σου για να καταλάβω τι ακριβώς θέλεις να πεις και ακόμα δεν είμαι σιγουρή αν «τα έπιασα» όλα. Θα προσπαθήσω να σου απαντήσω, παρόλο που για να το κάνω αυτό θα πρέπει να «αποδομήσω» το κείμενο μου, κάτι που δε μου είναι ιδιαίτερα ευχάριστο.
Ας ξεκινήσω με τις φράσεις που τράβηξαν την προσοχή σου και οι οποίες, έχω την αίσθηση, είναι υπαίτιες για μια μικρή παρεξήγηση.
Όπως ανακοινώνω ήδη στον τίτλο και όπως φαίνεται και από τη συνέχεια του κειμένου, αποπειράθηκα να ερμηνέυσω την κινητοποίηση των μπλόγκερ με αφορμή το χαμό της Αμαλίας από μία ανθρωπολογική οπτική γωνία. Για να προσεγγίσει ένας ανθρωπολόγος το αντικείμενο του πρέπει να ακολουθήσει μία διαδρομή «από τα κάτω προς τα πάνω», δηλαδή από τους ανθρώπους προς το γεγονός, από τις αντιλήψεις των ανθρώπων προς το συμπέρασμα. Εγώ φυσικά για να γράψω αυτό το ποστ για την Αμαλία δεν έκανα έρευνα, ούτε μίλησα με τους υπόλοιπους μπλόγκερ για να πιαστώ από τα λεγόμενα τους και να αναπτύξω με βάση αυτά τη σκέψη μου. Γι αυτό το λόγο, στο πρώτο κομμάτι του ποστ, που είναι διηγηματικό και αυτοβιογραφικό, αναλαμβάνω να παίξω εγώ το ρόλο του ίδιου του αντικειμένου μου – ενός οποιουδήποτε δηλαδή μπλόγκερ που δεν εξηγεί, δεν ερμηνεύει και δεν προσπαθεί να καταλάβει, απλά νιώθει. Αυτό το συναίσθημα λοιπόν, «ότι κάτι συλλογικό συμβαίνει», δεν είναι μόνο αυτό που πιστεύω ή αυτό που νιώθω, αλλά αυτό που ένας οποιοσδήποτε μπλόγκερ θα μπορούσε να είχε νιώσει και να είχε πει εκείνη τη στιγμή, χρησιμοποιώντας αυτές τις λέξεις. Είναι περισσότερο δηλαδή ένα συγγραφικό τέχνασμα το οποίο επιστρατεύω συνειδητά για να φτάσω να υποστηρίξω ότι η επέτειος αυτή για την Αμαλία λειτουργεί ιδρυτικά για την μπλογκόσφαιρα. Φυσικά, όπως έχεις καταλάβει, το να ονομάζω την μπλογκόσφαιρα «κοινωνία» και την κινητοποίηση των μπλόγκερ «συλλογικό γεγονός» προϋποθέτει ήδη μία μεγάλη ελευθερία ως προς το πραγματικό νόημα των λέξεων. Για να το πω πιο απλά, δεν πιστεύω ότι η μπλογκόσφαιρα είναι κοινωνία – και φυσικά δε χρειάζεται να εξηγήσω γιατί δεν είναι. Ωστόσο, αν θα θέλαμε σε ένα πιο αφηρημένο επίπεδο να μιλήσουμε μεταφορικά για «κοινωνία των μπλόγκερ» τώρα είναι η στιγμή να το κάνουμε. Πραγματικά πιστεύω ότι η κινητοποίηση αυτή, που γιορτάστηκε μαζικά από τους έλληνες μπλόγκερ (και που στο ίδιο μεταφορικό επίπεδο της γλώσσας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «συλλογικό γεγονός») έχει κάποια συμβολική βαρύτητα. Για πρώτη φορά το δίκτυο των μεμονομένων μπλόγκερ, που διέπεται, όπως λες, από οριζόντιες διαπροσωπικές εκφράσεις, οργανώνει, με τους δικούς του όρους και στη δική του γλώσσα, μία μορφή διαμαρτυρίας – δηλαδή μία πρώτη, αν θες, κάθετη έκφραση.
Επίσης, αν κατάλαβα καλά, θέτεις ένα θέμα σε σχέση με τη γλώσσα και τα μπλογκ –κάτι που επισήμανε και ο Χρήστος στο παραπάνω σχόλιο – αλλά δεν είναι σαφές τι ακριβώς προσπαθείς να πεις. Κατ’αρχάς, τι έχεις υπόψη σου όταν αναφέρεσαι στην αναπαράσταση και στις αναπαραστατικές τεχνολογίες; Ποιές είναι οι αναπαραστατικές τεχνολογίες; Κατά δεύτερον, τι εννοείς όταν λες «ανεξέλεγκτες σχέσεις»; Ότι μπορούμε στο διαδίκτυο να χάσουμε πιο εύκολα τον έλεγχο από στη δια ζώσης επαφή; Τέλος, αν κατάλαβα πάλι καλά, σε ενοχλεί για κάποιον λόγο που αντί να «συζήσω» το γεγονός της επετείου κάθομαι και το εξηγώ. Αλήθεια αυτό γιατί είναι κακό;
Χαρητίνη και Δήμο
Στο πασίγνωστο, απ’ ό,τι φαίνεται, blog του Νίκου Δήμου http://doncat.blogspot.com έγινε πριν από λίγες μέρες εκτενέστατη συζήτηση (424 σχόλια) με αφορμή το κείμενό του «Οι ακάτληπτοι» για το ζήτημα της μεταμοντέρνου τύπου γραφής με αφορμή την έκδοση ενός νέου περιοδικού «με τον τίτλο «αλήthεια»... Στον υπότιτλο αναφέρει: «Περιοδικό ψυχανάλυσης, φιλοσοφίας και τέχνης» και το τεύχος αυτό είναι αφιερωμένο στον φιλόσοφο Jacques Derrida και στον ποιητή Paul Celan» (αντιγράφω από το άρθρο).
Συστήνω με πολύ αγάπη στον Δήμο να δει τη συζήτηση που προκαλεί, έστω και στο επίπεδο ενός blog, - εξάλλου και εμείς σε ένα τέτοιο γράφουμε - η αδυναμία να γίνεται ένα κείμενο κατανοητό - ακόμη και από αυτούς που εννοείται ότι σχετίζονται με τον έναν ή άλλον τρόπο με το υπό συζήτηση θέμα. Για να είμαι ειλικρινής πάντως, προσωπικά υποψιάζομαι τι εννοείς - χωρίς να είμαι σίγουρος ότι το έχω καταλάβει πλήρως. Και αν όντως σε έχω καταλάβει θεωρώ ότι αδικείται το επιχείρημά σου το οποίο πράγματι ανοίγει μια γενικότερη συζήτηση. Με άλλα λόγια, σε τελευταία ανάλυση, πρωταρχική σημασία έχει να καταλαβαινόμαστε ως προς τι εννοούμε έστω σε ένα μίνιμουμ επίπεδο και μετά να συζητούμε επί των τοποθετήσεών μας. Να ξαναμοιραστούμε τα δι-υποκειμενικά μας νοήματα όπως θα έλεγαν και οι φίλοι μας οι κοινοτιστές :p
καλημέρα και πάλι:) και στους δύο Χαρητίνη και Ευάγγελε:)
με λιγα λόγια έγραψα για τα εξής σημεία.
-πως οι οριζόντιες σχέσεις διαμορφώνουν διαρκώς τη γλώσσα και τα αναπαραστατικά τους εργαλεία. Η γλώσσα αναπλάθεται με στόχο να μένουν ανοιχτοί οι δίοδοι των σχέσεων.
- οι εκφράσεις στα οριζόντια δίκτυα αναφέρονται πρωταρχικά στις σχέσεις Με αυτό το τρόπο έκφρασης δεχόμαστε να μπαίνει σε ανοιχτή κριτική αναδόμηση η γλώσσα.
-γι αυτό το λόγο οι οριζόντιες διανθρώπινες σχέσεις εκτιμώ πως δεν μπορούν να αναπαρασταθούν μέ παλιώτερες μορφές αναπαράστασης. Οπως αυτές που αναφέρονται στο κείμενο "ενας θάνατος, μια επέτειος, κι η μπλογκόσφαιρα: Για μια ανθρωπολογία των μπλογκ".
(παρένθεση: με την λέξη αναπαράσταση δεν εννοώ τίποτε περισσότερο απ' αυτό που δίνεται σε όλα τα λεξικά: η έκφραση που αναφέρεται σε προγραμμένες έννοιες μιάς κοινότητας, οπως για παράδειγμα: η ζωή του χριστού, η μεταφυσική της κοινοτητάς μας, τα τοτέμ, οι αξίες του προέδρου μας, η μοναδικότητα του θεσμού μας, η ομερτα για το κλαν που ανήκω, η αιωνιότητα της φύσης του κράτους κλπ. Η αναπαράσταση, (όπως εδειξαν πολλές έργασίες του 20ου αι.), δίνεται απο τη σχέση: "εγώ" και η γλώσσα, η με το παλιώτερο: "εγώ" και οι ιδέες. Κλεινω τη παρένθεση)
- Με την έννοα αναπαραστατικές τεχνολογίες αναφέρομαι στο ότι: οι μηχανισμοί των αναπαράστασεων "μας" δεν είναι τρόποι που μας δωρίζονται ούτε απο τη θεία χάρη, ούτε απο βαθυστόχαστες αυθεντίες, ούτε απο τα διηγήματα κλπ κλπ.
Ως αναπαραστατικές τεχνολογίες εννοώ τους μηχανισμούς διαχείρισης μιας κοινωνίας. Οι αναπαραστατικές τεχνολογίες χρειάζονται για παράγουν συγκεκριμένες προσωπικότητες για εξυπηρέτηση συγκεκριμένων κοινωνικών συμπεριφορών.
Τεχνολογίες αναπαράστασης: οι πρακτικές που ακολουθεί η βιομηχανία του πολιτισμού απ τη δεκαετία 50 και οι πρακτικές της διαμόρφωσης της προσωπικότητας απ τις δεκαετιες 60 μέχρι και σήμερα,
που ακολουθούνται απο τα κρατικά προγράμματα.
- Οταν κάποιες εκφράσεις αγνώστων προσώπων συντονίζονται στο διαδίκτυο, ο συντονιμσμός αυτός δεν εκτελεί κάποιες προγραμμένες αναπαράστασεις.
- Αντίθετα, στις δικτυακές επικοινωνιακές διαδικασίες, ιδίως χάριν της ανωνυμίας, ο συντονισμός επιτυγχάνεται όταν μπαινουν σε κριτική, οι δομές έκφρασης της προσωπικότητας, της κοινωνίας, οσο και της επιστήμης. Αυτό είναι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία.
Οι συμμετέχοντες σε μία επικοινωνία, πάνω σε οποιοδήποτε θέμα, συζητούν πριν απ όλα για τις επικοινωνιακές δομές με τις οποίες θα διαχειρίζονται επικοινωνιακά το θέμα που τους ενδιαφέρει. (εδώ συγγνώμη;) για τον κύκλο που αναγκάστηκά να αφήσω να κάνει η φράση, αλλά ... αν ο κύκλος σπάσει σε μικρές ευθείες δεν θα συλλαμβάνεται αυτό που θέλω να δείχνει.)
- οι συμμετέχοντες σε μία ορίζόντια συζήτηση, για ένα θέμα, κρίνουν και ανανέωνουν τις δομες της έκφρασης τους αυτοι οι ίδιοι, με στόχο την επιτυχή συμμετοχή τους, σ αυτό το θέμα.
Από μακρυά, χωρίς άμεση συμμετοχή, χωρίς συμβίωση, είναι αδύνατον να αναπαρασταθεί αυτή η δυναμική της επικοινωνίας.
- επειδη στο διαδίκτυο αυτό που συμβαίνει είναι πριν απ όλα εκφράσεις οριζόντιων επικοινωνιακών σχέσεων, και επειδη στις διαδικασίες των σχέσεων αυτών μπαινουν σε κριτική οι αναπαραστατικές δομές,
- πράγματι είναι εξαιρετικά δύσκολο και να περιγραφούν αυτές οι δυναμικές σχέσεις και να κατανοηθούν, μένοντας έξω από τις σχέσεις.
- πρεπει ακόμη να πώ πως η εποχή οπου μια πνευματική ομάδα αναπαριστούσε τη κοινωνία της, -δεκαετίες '50 '70 -, ξεπερνιέται απ τη γνώση που παράγεται πλέον από το πλήθος των άμεσων οριζόντιων διανθρώπινων σχέσεων .
- Παει να πει Ευαγγελε πως: οι "διηγηματογράφοι" βρίσκονται διάσπαρτοι στο δίκτυα, γνωρίζοντας οτι ο καθένας εξυπηρετεί, κάθε φορά, μόνον εκείνα τα επικοινωνιακά συμφέροντα στα οποία επιλέγει να συμμετέχει.
Πάντα εύστοχος και καίριος στις παρατηρήσεις σου Ευάγγελε.
Κορυφαίο το ξέσπασμα του Νίκου Δήμου!
Προκύπτει ωστόσο ένα πολύ σημαντικό θέμα αναφορικά με τις ελληνικές μεταφράσεις φιλοσοφικών κειμένων. Δεν είναι τυχαίο το ότι όταν διαβάζω Ντεριντά στα γαλλικά, ο λόγος ρέει και τα νοήματα είναι απολύτως κατανοήτα ενώ όταν τον διαβάζω στα ελληνικά δεν καταλαβαίνω τίποτα.
Αγαπητή μου Χαριτίνη,
Μόλις παρακολούθησα στη συχνότητα του ALTER (παρεπιμπτόντως ουδείς φαίνεται να ενδιαφέρεται για τις συμπαραδηλώσεις αυτού του ονόματος) την προαναγγελία της συνέντευξης του δ(β)ιαβόητου Πάσσαρη στην Ανίτα Πάνια (!!), όπου δηλώνει εμφατικά ότι η ζωή είναι η μεγαλύτερη αξία (!). Οποία αλήθεια... Πάντως ο Αρανίτσης γράφει στην ΚΕ ότι "η αρρώστια είναι το τελευταίο καταφύγιο της αλήθειας, το έσχατο από τα πράγματα που σημαίνουν ακόμη κάτι (π.χ. πόνο ή θάνατο)". Ας επιμείνουμε λιγάκι σε αυτό : Πριν πεθαίνει η Αμαλία ήταν βαριά άρρωστη, και σε μια εποχή όπου το ιλουστρασιόν ανάγεται σε κανόνα (βλ. την αποδόμηση που επιχειρεί το Inland Empire), το βασικό δεν είναι να ξορκίζουμε ή να ξεπερνάμε το θάνατο αλλά την "αρρώστια". Όσο για την ιδρυτική πράξη της "κοινότητας", ας μου επιτρέψεις να ξαναδιαφωνήσω : Ο ναρκισσισμός (όσων γράφουν στο διαδίκτυο -και φυσικά δεν εξαιρώ τον εαυτό μου) είναι και παραείναι -κατά Αρανίτση πάλι- ασθένεια, άρα μάλλον δημιουργείται ένας μηχανισμός σαν ελατήριο που θα επιτρέψει στους μπλόγκερς να αρθούν της ματαιοδοξίας τους και όλοι μαζί, χέρι-χέρι, να γευτούν το βάλσαμο της αδελφοσύνης, έστω και συμβολικά. Αλλά ίσως και να είμαι λιγάκι αυστηρός.
Γιώργο,
αν π.χ. η Αμαλία είχε πάθει ατύχημα και δεν είχε καρκίνο, θα ξορκίζαμε το ατύχημα και όχι το θάνατο; Ακόμα και αν δεχτούμε ότι ξορκίζουμε την αρρώστια, το κάνουμε επειδή αυτή αναπαριστά το θάνατο.
Η θέση του ναρκισσισμού των μπλόγκερ έχει γίνει πλέον καραμέλα στο στόμα πολλών ηθικολόγων δημοσιογράφων και δοκιμιογράφων έξω από το χορό. Προσωπικά δε βρίσκω ικανοποιητική τη θέση περί ναρκισσισμού. Πιστεύω ότι στην περίπτωση των μπλόγκ έχουμε να κάνουμε με μία "μάχη για αναγνώριση". Συγκεκριμένα αναφέρομαι στη θεωρία του Axel Honneth (Kampf um Annerkennung - struggle for recongition), αλλά αυτό είναι μεγάλο θέμα και θα ήθελα να του αφιερώσω κάποια στιγμή ένα ξεχωριστό ποστ.
Πάντως ο Lynch έχει πιάσει τον παλμό. :-)
ΟΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΓΕΓΟΝΟΣ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΠΟΥ ΣΥΧΝΑ ΑΦΟΡΟΥΝ ΜΟΝΟ ΣΤΟΝ ΓΡΑΦΟΝΤΑ. ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΩ ΔΗΛΑΔΗ ΟΤΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΕΙΔΕ ΤΗΝ ΑΜΑΛΙΑ ΜΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟ. ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΕΦΕΡΕ ΔΑΚΡΥΑ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ Ο ΠΟΝΟΣ ΤΗΣ, ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΟΡΓΗ, ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ ΕΝΤΥΠΩΣΗ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΗΤΑΝ ΚΑΤΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΠΟΥ ΘΑ ΗΘΕΛΑΝ ΝΑ ΤΟ ΕΧΟΥΝ ΣΤΟ BLOG TOYS, ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΔΕΝ ΕΚΑΝΕ ΚΑΜΙΑ ΕΝΤΥΠΩΣΗ.. ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΠΙΟ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΟΑ ΝΘΡΩΠΟΣ ΝΑ ΝΙΩΘΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΛΟΓΟ ΚΑΝΕΙ Ο,ΤΙ ΚΑΝΕΙ. ΟΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΔΟΜΗΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΑΝΤΑ ΣΗΜΑΣΙΑ. ΕΞΑΛΛΟΥ Η ΙΔΙΑ Η ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΧΝΑ ΑΥΤΟΑΝΑΙΡΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΗΣ. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ, Η ΑΜΑΛΙΑ ΜΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ ΟΡΓΗ, ΜΕ ΕΚΑΝΕ ΝΑ ΚΛΑΨΩ ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΩ ΜΕΣΑ ΜΟΥ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΠΑΝΤΑ ΠΙΣΤΕΥΑ, ΟΤΙ ΔΗΛΑΔΗ ΟΤΑΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΥΝΕΝΩΝΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΚΑΤΙ ΚΟΙΝΟ, ΤΟΤΕ ΠΕΤΥΧΑΙΝΟΥΝ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΟΛΑ.. ΞΥΠΝΑΝΕ!ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΟΤΙ Η ΖΩΗ ΘΕΛΕΙ ΚΑΙ ΑΓΩΝΑ ΘΕΛΕΙ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΥΡΩ ΜΑΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΠΟΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΤΟΥΣ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΑΛΛΑ Η ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ, ΓΙΑΤΙ ΘΕΛΟΥΜΑ ΝΑ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ.
ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΛΟΓΙΑ,ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ.ΜΕ ΑΥΤΟ ΣΥΝΟΨΙΖΩ!
ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ!
demeter-togetherisbetter@yahoo.gr
Χαριτίνη μου,
Από επιστημολογικής πλευράς καλά κάνεις και θέτεις το ζήτημα του αυτοστοχασμού, αναμένω με ενδιαφέρον το κείμενό σου για τα μπλογκς. Τώρα όσον αφορά στην ουσία. Το επιχείρημα με το ατύχημα δεν το κατανοώ καθόλου, ίσως αν μου το εξηγούσες λιγάκι...Αποτελεί πάντως εύγλωττο στοιχείο το γεγονός ότι επιλέχθηκε ακριβώς αυτή η περίπτωση κι όχι κάποια άλλη, που να συνδέεται με ένα ξαφνικό, θανατηφόρο γεγονός. Γενικότερα, υπάρχουν στην όλη υπόθεση και κάποια άλλα χαρακτηριστικά που προσιδιάζουν στη μαζικοδημοκρατική, μεταμοντέρνα εποχή μας, όπως ο αντικρατικιστικός αντιγραφειοκρατικός, καταγγελτικός λόγος, που την καθιστούν εύκολα οικειοποιήσιμη από τους "αποκεντρωμένους" χρήστες του διαδικτύου. Η Αμαλία έγινε σύμβολο, όχι επειδή πέθανε από μία ανίατη ασθένεια, αλλά επειδή της στερήθηκε από το Κράτος η αξιοπρέπειά της. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια (και όχι η ζωή) αποτελεί πλέον την πρωτεύουσα αξία της εποχής μας. Όταν έδινα προφορικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο στο Παρίσι η υπεύθυνη καθηγήτρια του μεταπτυχιακού (ανθρώπινα δικαιώματα) διαφώνησε ρητά με την απάντησή μου στο ερώτημά της, «τί είναι πιο βάρβαρο, η δολοφονία ή τα βασανιστήρια ; », όταν τόλμησα να υπερασπιστώ το μη αναστρέψιμο της ζωής. Σταδιακά συνειδητοποίησα ότι είχε κάποιο δίκαιο : το κράτος δεν μπορεί να βασανίζει έναν τρομοκράτη για να αποκαλύψει τον κωδικό μιας βόμβας που ενδεχομένως να σκοτώσει ακόμα και χιλιάδες ανθρώπους. Ορισμένα πράγματα δεν μπαίνουν στη ζυγαριά, είναι ανεκτίμητα. Όσον αφορά στο θάνατο, θα ήθελα να σημειώσω ότι μολονότι οι άνθρωποι διαχρονικά συμπεριφέρονται παραπλήσια απέναντι στο φάσμα της απώλειας της ζωής ή τηρούν ορισμένα συναφή τελετουργικά μετά την επέλευσή του, εντούτοις ο θάνατος φορτίζεται εννοιολογικά με ποικίλους και ετερόκλητους τρόπους σε διαφορετικές κουλτούρες. Άλλη η σημασία του θανάτου στην Ιαπωνία του 19ου αιώνα, άλλη στις πρωτοχριστιανικές κοινότητες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, άλλη στο Μεξικό και στην Ελλάδα του σήμερα. Εμμέσως πλην σαφώς, οι μπλόγκερς που «εορτάζουν» την επέτειο της Αμαλίας, θυμίζουν στον εαυτό τους ότι είναι ζωντανοί, υπερασπίζονται δηλαδή το δικαίωμά τους να είναι διαφορετικοί, μέσα στη ζωντάνιά τους. Φωνάζουν «παρών!» με ένα καθαρά νεωτερικό τρόπο, χαρακτηριστικό της εποχής όπου άνθισε το «ημερολόγιο». Κάνοντας την ασθένεια της Αμαλίας δική τους, την ξεπερνούν ξορκίζοντάς την, κι αποδέχονται εν τοις πράγμασι πως η πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής, με το να πολλαπλασιάζει την αβεβαιότητα για το αύριο (αν ασθενήσουμε κι εμείς βαριά) μας επιβάλλει την προσκόλληση στο σήμερα.
Επομένως, η πολύπλευρη ανάλυση του φαινομένου «Αμαλία», η μη αναγωγή του σε θεμελιακές ανθρωπολογικές σταθερές, πιθανόν να είναι εξίσου αν όχι πιο γόνιμες από την ανάγνωσή σου, χωρίς να σημαίνει επουδενί ότι κι αυτή δεν έχει το ενδιαφέρον της. Το αυτό θέλω να τονίσω αναφορικά με το δεύτερο σκέλος της απάντησης σου. Απ'ό,τι φαίνεται, εδράζεσαι στην υπόθεση ότι με τη χρήση από την πλευρά μου του όρου "ναρκισσισμός" επιθυμώ να εξηγήσω συνολικά το φαινόμενο "μπλογκ", αποδίδοντάς του ενδεχομένως ένα αρνητικό πρόσημο. Δεδομένων και των χρονικών (προσωπικών) και χωρικών (αντικειμενικών) περιορισμών, θα ήθελα να άρω αυτή την παρεξήγηση : Σίγουρα υπάρχουν και άλλες πίστες (που λένε και οι φίλοι μας οι Γάλλοι) που θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε για τη διερεύνηση αυτού του φαινομένου. Η ηθικολογία πολλών (ποιών;) δημοσιογράφων και δοκιμιογράφων έξω από το χορό (sic) δεν με εκφράζει και κακώς τη συνδέεις με το κείμενό μου. Πιο πολύ με αφορά η αντικειμενικότητα ορισμένων αξιών, με τις οποίες μοιάζουν συχνά μαλωμένες η κοινωνιολογία και η ανθρωπολογία.
Γιώργο,
δε διαφωνούμε ουσιαστικά. Συμφωνώ με την ανάλυση που κάνεις και νομίζω ότι δεν αναιρεί τη δική μου. Είναι καθαρά θέμα επιλογής οπτικής γωνίας. Εξάλλου έχεις αντιδράσει και στο παρελθόν όταν επιστρατεύω το Ζιράρ για να εξηγήσω διάφορα πράγματα (όπως τη θυσία στο Γιούρο). Αυτό που σου είπε η καθηγήτρια σου για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια σε σχέση με την αξία της ζωής είναι ακριβώς αυτό που μας είπε κι εμάς ο καθηγητής μας στο Συνταγματικό στο ΑΠΘ. Όταν όμως δούλευα πρόπερσυ πάνω στην Affaire Perruche δεν βρήκα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στο νόμο παρά μόνο στη doctrine. Αναρωτιέμαι τελικά μήπως είναι απλά μία μορφή θεωρητικής ερμηνείας της Menschenwürde όπως αναφέρεται στα Συντάγματα που τελικά όμως δεν βρίσκει εφαρμογή. Αλήθεια έχεις υπόψη σου καμία δικαστική απόφαση που να επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό της ανωτερώτητας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας σε σχέση με τη ζωή; Σαφώς η παραβίαση και των δύο είναι αξιόποινη αλλά τίθεται πρακτικά θέμα σύγκρισης; Πάντως σε περίπτωση που ισχύει ο Jack Bauer θα πρέπει να φαέι δέκα φορές ισόβια ;-)
Ακριβώς Demeter
Καλή επιτυχία στο καινούριο σου blog ;-)
Χαρητίνη
To blog έχει πάρει φωτιά! Και για να είμαι ειλικρινής, ενώ συνήθως - λέω συνήθως μην παρεξηγηθώ - τα μεγάλα post είναι κουραστικά ή πίσω από αυτά βρίσκεται μια ανάγκη αυτοπραγμάτωσης, μέχρι στιγμής διακρίνω μια διάθεση να ανοίξει απλώς η συζήτηση. Και ελπίζω να πέφτω μέσα.
Μια επιπλέον παράμετρος πάντως του ζητήματος είναι οι διαστάσεις του κυνισμού και της χρησιμοθηρίας οι οποίες δεν έχουν προλάβει να αναδειχθούν. Είναι νωπή ακόμα η μνήμη από το ατυχές γεγονός και τα άρθρα στα blogs ακόμα αναρτημένα πρώτα πρώτα. Όταν έγραφα «Δεν θέλω να επεκτείνω τον προβληματισμό γιατί έτσι θα αδικούσα την βασική σου επιχειρηματολογία πάνω στην οποία νομίζω οι αναγνώστες πρέπει να αναστοχαστούν» εννοούσα ότι κρύβονται πολλά πίσω από το κείμενο σου. Και πολλά που δεν μας είπες ενώ ίσως θα ήθελες να μας πεις. Νομίζω ότι οφείλεις - σε εμάς τους οπαδούς σου (!) - από τώρα που σιγά σιγά καταλαγιάζει ο θόρυβος να γράψεις ένα κείμενο κριτικάροντας πια «εκείνο που άλλοι άνθρωποι γύρω [σ]ου βίωναν σαν ένα συλλογικό γεγονός» (από το κείμενό σου) και όλα τα παρεπόμενα. Αυτές τις προσδοκίες από εσένα, εσύ τις καλλιέργησες! Σε περιμένουμε :p
Ευάγγελε,
σίγουρα υπάρχουν πολλά ακόμα που θα μπορούσαν να γραφτούν για το θέμα, αλλά νομίζω ότι είναι νωρίς για να κάνουμε τον απολογισμό. Αυτό που κρατάω πάντως για την ώρα είναι η κατάθεση του εν λόγω μπλογκ στη Βουλή και η ανάγκη των αρμόδιων υπουργών -έστω και ανεπιτυχώς- να "απολογηθούν".
Αποκωδικοποίηση....: θρησκειών, μυθολογιών, ψυχής, σιωπής,.....
Σχηματοποίηση λόγου, κοσμογονία, θεογονία,.....
URL : www.siopi.g
Γεια.....
Δημοσίευση σχολίου